Перад поўным класам сямнаццаці-дзевятнаццацігадовых падлеткаў тыя, хто перажыў лагер, расказвалі пра жудасныя падзеі сакавіка 1944 года, калі іх — тады дзяцей — разам з сем’ямі прывезлі ў Азарычы. Вучні зачаравана слухалі пра нечалавечыя ўмовы ў лагерах, дзе вязні пакутвалі ад голаду, холаду і хвароб, калі іх выкарыстоўвалі як жывы шчыт.
„Die meisten Häftlinge erkrankten früher oder später an Typhus. Etliche starben daran, die Überlebenden steckten die nachrückende Rote Armee an. Heute vermuten wir, dass alles Teil eines Plans war, eine Art biologische Waffe.“1 (Арыгінальны тэкст (ням.))
«Раней ці пазней большасць вязняў захварэла на тыф. Многія памерлі, а тыя, хто выжыў, заражалі чырвонаармейцаў. Сёння мы лічым, што гэта было часткай плану, свайго роду біялагічнай зброяй». (Пераклад з нямецкай мовы)
Суправаджальніца групы Гізела Мультхаўпт (Gisela Multhaupt) патлумачыла вучням, што большасць вязняў лагера захварэла на тыф, а некаторыя ацалелыя заразілі салдат Чырвонай Арміі. Яна мяркуе, што гэта было часткай плана па выкарыстанні цывільнага насельніцтва ў якасці біялагічнай зброі. Ацалелыя, сярод іх Міхаіл Жукаў і Яўгенія Арлова, падзяліліся сваім досведам і расказалі, як цяжка захоўваць памяць пра гэтыя жорсткія падзеі.
Вучні былі яўна ўзрушаны, яны задавалі пытанні пра кампенсацыі ахвярам і паводзіны нямецкіх салдат у той час. Некаторыя хацелі даведацца, ці дапамагаў нехта з немцаў вязням. Аркадзій Шкуран расказаў пра салдата, які аддаў ягонай маці сваю флягу, тым самым, магчыма, уратаваўшы ёй жыццё. Гізела Мультхаўпт удакладніла, што такая дапамога была рэдкасцю.
Напаследак яны падкрэслілі, як важна для іх, каб маладыя людзі разумелі, што адбывалася ў Беларусі ў час вайны, каб падобныя падзеі больш не паўтарыліся.
- Kölner Stadtanzeiger: Erschütternde Kindheit. Рэжым доступу: ksta.de/redaktion/erschuetternde-kindheit-119287, 22.09.2006 (Дата звароту: 30.06.2024). ↩︎
