Memorial close to Azaryčy, inaugurated in 1994
14.01.2005 | У пошуку слядоў у Беларусі
(Арыгінальны тэкст (ням.)) «У сакавіку 1944 года Вермахт здзейсніў адно са сваіх самых сур’ёзных злачынстваў у годы Другой сусветнай вайны. 50 000 мірных жыхароў, пераважна старых, жанчын і дзяцей, сагналі ў лагер каля беларускага мястэчка Азарычы, дзе яны...
06.10.1945 | Абвінавачванне супраць Германа Гёрынга і інш.
6 кастрычніка 1945 г. перад Нюрнбергскім трыбуналам выступаў памочнік пракурора СССР палкоўнік Смірноў. У сваім абвінавачванні супраць нацысцкіх чыноўнікаў ён згадаў пра дэпартацыю мірнага насельніцтва Беларусі ў канцэнтрацыйныя лагеры ў Азарычах. “At...
04.04.1944 | Заключэнне па справе аб вынішчэнні савецкіх грамадзян нямецкімі акупантамі ў спецыяльна арганізаваных канцлагерах на тэрыторыі Палесскай вобласці
Гэты дакумент быў складзены намеснікам ваеннага пракурора 65-й арміі маёрам юстыцыі Полевым і зацверджаны ваенным пракурорам 65-й арміі палкоўнікам юстыцыі Бураковым. У заключэнні ўтрымліваюцца звесткі пра дзеянні нямецкай арміі пры перамяшчэнні мірных...
02.04.1944 | Шлях у Азарычы
Надзея Канстанцінаўна Жураўлёва расказвае, што аднойчы зранку ў нядзелю жыхароў вёскі вывезлі на станцыю Цялуша, дзе іх пагрузілі ў цягнік. Увечары яны ад’ехалі, а зранку прыбылі ў Рудабелку, адкуль яшчэ тры кіламетры ішлі пешшу ў лагер на балоце. Назаўтра...
22.09.2006 | «Жахлівае дзяцінства»
Перад поўным класам сямнаццаці-дзевятнаццацігадовых падлеткаў тыя, хто перажыў лагер, расказвалі пра жудасныя падзеі сакавіка 1944 года, калі іх — тады дзяцей — разам з сем’ямі прывезлі ў Азарычы. Вучні зачаравана слухалі пра нечалавечыя ўмовы ў лагерах,...
01.04.1944 | Апісанне Азарыч
Рашатко Іван Сямёнавіч апісаў Азарычы як лясіста-балоцістую мясцовасць. Вязням было забаронена будаваць шалашы, тапары адбіраліся. Лагер быў абнесены калючым дротам, тэрыторыя звонку была замініравана. Ежы не было, толькі двойчы выдалі па 200 г хлеба. Хлеб атрымлівалі...
2022 | «Генацыд беларускага народа»
Пасля пратэстных выступленняў 2020 года беларускія ўлады прынялі шэраг законаў у сферы «захавання гістарычнай памяці», у тым ліку закон «Аб генацыдзе беларускага народа» (ад 5 студзеня 2022 года). «Генеральной прокуратурой Республики Беларусь возбуждено и...
28.03.1944 | «бо дзецям трэба менш месца»
Каб забяспечыць паспяховае выкарыстанне досведу дэпартацый у лагеры пад Азарычамі ў іншых населеных пунктах, штаб 9-й арміі апісаў у канчатковай справаздачы меры па падрыхтоўцы да такой аперацыі, рэгістрацыі, пагрузцы і транспарціроўцы цывільных...
28.03.1944 | Мапа аперацыі 9-й арміі
Гэтая мапа грунтуецца на арыгінальным дадатку да канчатковай справаздачы 9-й арміі пра канцэнтрацыйны лагер Азарычы. Яна дакументуе лінію фронту, участкі арміі і транспартныя шляхі, а таксама падрабязна паказвае усе перасыльныя і канцэнтрацыйныя лагеры каля...
28.03.1944 | «Значная палёгка»
У сваёй канчатковай справаздачы штаб 9-й арміі падрабязна апісаў планаванне і ажыццяўленне дэпартацый у Азарычы як узор для правядзення падобных аперацый у будучыні. У справаздачы прыводзіцца выснова, што дэпартацыя больш чым 41 000 цывільных асоб...
04.12.1945 | «Канцэнтрацыйныя лагеры без сховішчаў»
У 4 снежня 1945 г. — на дзіва рана пасля сканчэння Другой сусветнай вайны — Эрнст Трып (Ernst Trip) апублікаваў артыкул у газеце Schwäbische Zeitung. Ён згадаў дэпартацыі ў Азарычы і расказаў пра злачынствы нямецкай арміі супраць мірнага насельніцтва ў Беларусі. „Zu...
30.04.1944 | «Тыфозная інфекцыя»
У красавіку 1944 г., усяго праз некалькі тыдняў ад вызвалення лагераў у Азарычах, газета «Праўда» апублікавала вытрымкі з даклада Надзвычайнай дзяржаўнай камісіі па ўстанаўленні і расследаванні злачынстваў нямецка-фашысцкіх захопнікаў і іх памагатых і...
03.07.1997 | Адкрыццё новага помніка ў Азарычах
3D-мадэль помніка ў Азарычах. Для прагляду мадэлі націсніце на карцінку. Пасля вызвалення Чырвонай Арміяй ў Азарычах былі сабраны доказы, якія выкарыстоўваліся на Нюрнбергскім працэсе. Адзін са злачынцаў, генерал Рыхерт, быў абвінавачаны і павешаны...
24.06.2021 | Візіт нямецкага пасла ў мемарыяльны комплекс «Азарычы»
3D-мадэль помніка ў Азарычах. Для прагляду мадэлі націсніце на карцінку. 20 чэрвеня 2021 г., з нагоды 80-й гадавіны ўварвання вермахта ў Беларусь, Надзвычайны і Паўнамоцны Пасол Федэратыўнай Рэспублікі Германія ў Рэспубліцы Беларусь Манфрэд Гутэрэр...
2009 | «Адно з самых страшных злачынстваў вермахта супраць мірнага насельніцтва»
У сваім даследаванні 2009 года Праўленне вермахта (Die Herrschaft der Wehrmacht) Дытэр Поль (Dieter Pohl) прысвяціў адну главу дэпартацыі ў Азарычы. Ён разглядае падзеі ў Азарычах у шырэйшым кантэксце нямецкай акупацыйнай палітыкі і злачынстваў, учыненых вермахтам у...
21.09.2020 | «Культура памяці абумоўлена часам і кантэкстам»
У 2017 г. жыхар Будапешта, які перажыў Халакост, і яшчэ дзве жанчыны падалі сумесны іск у адміністрацыйны суд горада Люнебург. У ім яны патрабавалі схаваць ад грамадскасці помнік, узведзены ў 1960 г. гарадской адміністрацыяй у гонар загінулых байцоў 110-й пяхотнай...
2007 | Коўдра ўратавала ёй жыццё
Музей Берлін-Карлсхорст знаходзіцца ў будынку былога афіцэрскага клуба ў Берліне, дзе 8 мая 1945 г. быў падпісаны Акт аб безумоўнай капітуляцыі германскіх узброеных сіл, што азнаменавала канец Другой сусветнай вайны ў Еўропе. Музей прысвечаны...
20.03.2019 | Фотавыстава
20 сакавіка 2019 года ў Беларускім дзяржаўным музеі гісторыі Вялікай Айчыннай вайны адкрылася часовая фотавыстава, прысвечаная канцэнтрацыйным лагерам у Азарычах.Аснову выставы склалі больш за 60 унікальных здымкаў, зробленых на месцы падзей ваеннымі...
Дата невядомая | Дадатак да лічбавай выставы «Лагер смерці Трасцянец. Гісторыя і памяць»
Выстава «Лагер смерці Трасцянец. Гісторыя і памяць» — гэта вынік беларуска-нямецкага праекта, у якім з 2014 г. сумесна працавалі гісторыкі з Беларусі, Германіі, Аўстрыі і Чэхіі. У склад міжнароднай апякунскай рады ўвайшлі прадстаўнікі Германа-Расійскага...
20.03.1944 | «Абсалютна недарэчныя патрабаванні»
У канчатковай справаздачы ад 20 сакавіка 1944 г. зондэркаманда СД скардзіцца, што неаднакратныя спробы ўмяшальніцтва з боку афіцэраў, не задзейнічаных у аперацыі, перашкаджалі ейнаму выкананню. У якасці прыкладу згадваецца, як адзін маёр запатрабаваў...
20.03.1944 |«Не было ніводнага выпадку неабгрунтавана жорсткага абыходжання»
20 сакавіка 1944 г. зондэркаманда СД адзначыла ў сваёй канчатковай справаздачы, што хаця сярод як мірнага насельніцтва, так і войск падчас пераходу ў канцавыя лагеры назіралася стомленасць, ніводнага выпадку неабгрунтавана жорсткага абыходжання, супраціву або нападаў...
19.03.2019 | Прэзентацыя кнігі ў Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі
Кнігу былых вязняў Азарычаў Аркадзя Шкурана і Міхаіла Сінькевіча «Палессе: трагедыя і памяць: злачынствы вермахта. Канцлагерь „Азарычы“, 1944 год» прэзентавалі ў Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі.Аркадзь Шкуран падкрэслівае: «Озаричи — это был чудовищный концлагерь....
19.03.2019 | «Ні брэху сабак, ні стрэлаў»
У Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі адбылося мерапрыемства, прысвечанае 75-годдзю вызвалення лагера Азарычы. Падчас сустрэчы выступілі нямецкія прафесары гісторыі Крыстаф Рас (Christoph Rass) і Адам Керпель-Фроніус (Adam Kerpel-Fronius), якія расказалі прысутным пра...
18.03.2019 – 20.03.2019 | Гістарычная майстэрня імя Леаніда Левіна адзначае 75-годдзе вызвалення вязняў Азарыцкага лагера смерці
3D-мадэль помніка ў Азарычах. Для прагляду мадэлі націсніце на карцінку. З 18 па 20 сакавіка 2019 г. адбыліся памятныя мерапрыемствы з нагоды 75-годдзя вызвалення Азарыцкага лагера смерці. Арганізатарамі выступілі Мінскі міжнародны адукацыйны цэнтр імя Ёханеса Рау...
18.03.1944 | «Мы не верылі, што нас калісьці вызваляць»
Зінаіда Пятроўна Лемяшкова прыгадвае жудасныя падзеі, якія перажыла ейная сям’я ў часе Другой сусветнай вайны, удзяляючы асаблівую ўвагу знаходжанню ў канцэнтрацыйным лагеры Азарычы. Яна апісвае карціну суровых умоў у лагеры, падрабязна расказваючы пра...
18.03.1944 | «Ідуць нашы ратаўнікі»
Валянціна Шышло нарадзілася ў лютым 1936 г. у вёсцы Беліца пад Жлобінам і ў дзяцінстве перажыла жах Другой сусветнай вайны. У акупацыі ейная сям’я жыла спачатку ў доме бабулі і дзядулі, а потым на стайні. У 1944 г., калі Валянціне было 8 год, разам з маці,...
18.03.1944 | Сведчанне Яўгена Навіцкага II
Яўген Навіцкі, які нарадзіўся ў 1932 годзе ў вёсцы Змяёўка, Беларусь, апісвае вызваленне з Азарыцкага канцэнтрацыйнага лагера: Крыніца: United States Holocaust Memorial Museum Collection, courtesy of the Jeff and Toby Herr Foundation. Рэжым доступу:...
18.03.1944 | Вызваленне
У ноч з 16 на 17 сакавіка 1944 г. нямецкія салдаты адышлі са сваіх пазіцый, тым самым ажыццявіўшы перамяшчэнне лініі фронту. Дэпартаванае мірнае насельніцтва засталося ў лагерах пад Азарычамі. У канчатковай справаздачы штаба 9-й арміі кажацца, што...
Сакавік 1944 | «Замест вады мы збіралі снег»
Расказ Зінаіды Пятроўны Лемяшковай паглыбляецца ў жахлівыя выпрабаванні, праз якія прайшла ейная сям’я ў Азарыцкім канцэнтрацыйным лагеры. Яна апісвае цяжкую абстаноўку ў лагеры, абнесеным калючым дротам, дзе на вартавых вышках па перыметры дзяжурылі ўзброеныя...
16.03.1944 (?) | «тысячы няўлічаных дзяцей»
Штаб 9-й арміі скрупулёзна падлічваў колькасць дэпартаваных цывільных асоб. Двойчы ў дзень памячалася, колькі людзей было дастаўлена ў кожны лагер — агулам атрымалася не менш за 41 000 чалавек. Аднак гэтыя лічбы нельга ўспрымаць як абсалютную ісціну: дакументаліст...
16.03.1944 | «Мэты дасягнуты»
У завяршальнай справаздачы СД ад 16 сакавіка 1944 года кажацца, што ўсе групы прыбылі ў канцавыя лагеры «Поўдзень», «Цэнтр» і «Поўнач» («Endlager Süd», «Mitte» и «Nord»). Адпаведна падлікам разведвальнага ўпраўлення, у ходзе аперацыі быў «ізаляваны» агульным лікам...
15.03.1944 | Цывільнае падраздзяленне працоўнай службы
Кватэрмайстар 56-га танкавага корпуса апісвае ў журнале баявых дзеянняў загад адбіраць з дэпартаванага насельніцтва асоб, годных да вайсковай службы, а не да працы, як планавалася першапачаткова. Такім чынам 1 500 мірных жыхароў былі вымушаны ўступіць у...
Сакавік 1944 | «Адбіраючы дзяцей, яны проста туды ў машыну кідалі»
Аркадзій Шкуран нарадзіўся 25 ліпеня 1934 г. у вёсцы Параслішча. У час нямецкага нападзення яму было сем год. Бацьку, дзеда і дзядзьку Аркадзія арыштавалі ў жніўні 1942 г. па падазрэнні ў дапамозе партызанам і неўзабаве расстралялі. У сакавіку 1944 г. сям’ю...
15.03.1944 | «Так дабівалі ўсіх»
15 сакавіка 1944 г., праз два дні пасля таго, як ён даведаўся пра дэпартацыю, Ёзэф Перау наведаў дэпартацыйны лагер каля Рудабелкі. У той час у імправізаваным лагеры каля чыгуначнай станцыі 10 000 цывільных асоб чакалі адпраўкі у лагер...
14.03.1944 | «У сярэднім 2600 чалавек»
Паводле канчатковай справаздачы 9-й арміі, на працягу першых трох дзён аперацыі з пунктаў збору (ням.: Einladebahnhöfe) у Жлобіне, Красным Беразе і Цялушы адправілася агулам дзевяць цягнікоў, кожны з якіх у сярэднім перавозіў 2600 мірных...
14.03.1944 | Сведчанне Яўгена Навіцкага
Яўген Навіцкі, які нарадзіўся ў 1932 годзе ў вёсцы Змяёўка, Беларусь, у інтэрв’ю з прадстаўніком Мемарыяльнага музея Халакосту ў ЗША апісвае дэпартацыю сваёй сям’і ў Азарыцкі канцэнтрацыйны лагер: Крыніца: United States Holocaust Memorial Museum...
14.03.1944 | «Бесцырымоннасць»
14 сакавіка 1944 г. капітан 253-й пяхотнай дывізіі вермахта падаў скаргу на прысуд, вынесены яму ваенным трыбуналам дывізіі за сувязь з перакладчыцай. Ён сцвярджаў, што абвінавачанні былі абвергнутыя яго нядаўнім удзелам у дэпартацыі цывільных...
13.03.1944 | «Цалкам марна»
13 сакавіка 1944 года Ёзэф Перау, капелан 129-й пяхотнай дывізіі, адпраўлены пад Рудабелку, напісаў у сваім дзённіку, што ніхто з салдатаў не меў часу на малітвы. Усе былі занятыя дэпартацыяй цывільных: „Ein Besuch beim Feldersatzbatallion in Poretschje war gestern...
Сакавік 1944 | «Людзі малілі аб смерці»
Анастасія Антонаўна Верас, жыхарка вёскі Чыркавічы ў Гомельскай вобласці, расказвае пра сваё жыццё на акупіраванай тэрыторыі ў часе вайны. Яна жыва апісвае змену вясковага кіраўніцтва. Пазней яе з сям’ёй дэпартавалі. Па дарозе ў лагер слабых і хворых...
12.03.1944 | «Значна больш людзей, чым планіравалася»
У канчатковай справаздачы штаб 9-й арміі падрабязна апісвае дэпартацыі ў Азарычы як план для наступных падобных аперацый. Дэпартацыя мірных жыхароў пачалася а 4 гадзіне раніцы 12 сакавіка 1944 г. Неўзабаве колькасць дэпартаваных жыхароў...
12.03.1944 | Расхістванне баявых раёнаў
12 сакавіка 1944 г. пачаўся ўлік 20 000 цывільных асоб, хворых на тыф, і іншых непрацаздольных, а таксама дзяцей і немаўлят, прызначаных для перадачы ў раён 56-га танкавага корпуса. У той жа дзень першы эшалон прыбыў у Рудабелку....
20.11.1945 – 01.10.1946 | Нюрнбергскі працэс: аналіз гвалту ў Азарычах
У пачатку 1944 года ў раёне Азарычаў Беларускай ССР, да вызвалення Чырвонай арміяй, немцы стварылі тры канцэнтрацыйныя лагеры без сховішчаў, у якіх яны звезлі дзясяткі тысяч чалавек з навакольных тэрыторый. У ходзе галоўнага працэсу па ваенных злачынствах саюзныя сілы...
19.03.2015 | Гадавіна вызвалення лагераў у Азарычах
На працягу многіх гадоў кожны сакавік на беларускім дзяржаўным тэлебачанні з’яўляюцца рэпартажы з нагоды вызвалення лагераў у Азарычах. Прывядзём прыклад тыповага рэпартажу пра гэтыя падзеі, які выйшаў у эфір дзяржаўнага тэлеканала АНТ у 2015 г. Звярніце...
2011 | Інфармацыйный партал месцаў памяці ў Еўропе
3D-мадэль помніка ў Азарычах. Для прагляду мадэлі націсніце на карцінку. Інфармацыйны партал месцаў памяці ў Еўропе (Gedenkstättenportal zu Orten der Erinnerung in Europa) — праект фонда Помнік забітым яўрэям Еўропы (Stiftung Denkmal für die ermordeten Juden Europas)...
08.05.2015 | Кінапаказ «Азарычы 1944. Сляды ваеннага злачынства»
У гонар 70-гадовай гадавіны сканчэння вайны Люнебургскае падраздзяленне Асацыяцыі пераследаваных нацысцкім рэжымам — Саюза антыфашыстаў (VVN-BdA Lüneburg) арганізавала паказ дакументальнага фільма «Азарычы 1944. Сляды ваеннага злачынства». Паводле арганізатараў,...
09.03.1944 | «У першую чаргу інфекцыйныя хворыя, калекі, старыя»
9 сакавіка 1944 года кватэрмайстар 56-га танкавага корпуса занатаваў у журнале баявых дзеянняў рашэнні наконт дэпартацыі ў Азарыцкія лагеры, абвешчаныя падчас нарады галоўных кватэрмайстраў. Паводле яго запісаў, сярод тых, каго планавалася дэпартаваць у...
09.03.1944 | «Першая і асноўная нарада»
У канчатковай справаздачы штаб 9-й арміі рэканструюе падзеі, якія прывялі да дэпартацыі ў Азарычы. Паводле справаздачы, першая аператыўная нарада адбылася 9 сакавіка 1944 г., на якой абмяркоўваліся арганізацыйныя пытанні дэпартацыі. Штаб скрупулёзна...
2018 | «Я спрабую ўявіць, што адбывалася за дротам з 12 па 17 сакавіка 1944 года, але бачу толькі балота»
У 2016-17 гг. Навід Кермані (Navid Kermani), пісьменнік з Кёльна, па рэдакцыйным заданні нямецкага часопіса «Der Spiegel» здзейсніў даследчыцкую паездку, у ходзе якой наведаў Усходнюю Еўропу і Сярэдні Усход. Свой досвед ён апісаў у дзённіку Уздоўж траншэй. Падарожжа...
07.03.1944 | Перамяшчэнне ў аддаленыя раёны забаронена
Гэтая тэлеграма, складзеная Вярхоўным камандаваннем 9-й арміі, датычыцца загада, згодна з якім забаранялася перамяшчэнне цывільных асоб, якія пражывалі паблізу лініі фронту, у акупаваныя раёны далей у тыл. Нягледзячы на гэтую забарону, каля 1 000 цывільных асоб...
13.08.2018 | Ацалелыя ў лагеры наведалі Люнебург
13 жніўня 2018 года на сайце моладзевай арганізацыі Сацыялістычная моладзь Германіі — Сокалы (Sozialistische Jugend Deutschland – Die Falken) быў апублікаваны прэс-рэліз, у якім паведамлялася пра візіт шасці людзей, якія выжылі ў Азарыцкам лагеры смерці, у горад...
12.12.2014 | «Сумнеўны помнік»
У Карлсруэ ўсталяваны супярэчны помнік 35-й пяхотнай дывізіі, адкрыты 30 мая 1946 г. Помнік у гонар загінулых байцоў быў падораны гораду арганізацыяй Таварышы па службе ў 35 пяхотнай дывізіі (Kameradendienst der 35. Infanteriedivision e.V.). Надпісы і сімвалы на...
Пачатак сакавіка 1944 | Вярхоўнае камандаванне арміі апраўдвае свае планы
У зімні перыяд 1943-44 гг. нямецкая 9-я армія сутыкнулася са складанай сітуацыяй у сваім сектары, паколькі прымусовы заклік на працу ўсіх працаздольных мужчын і жанчын у зоне адказнасці камандавання прывёў да таго, што члены іх сямей не маглі пракарміцца самі. Падчас...
01.03.1944 | Карта разгрузачнай станцыі Рудабелка
3D-мадэль помніка ў Рудабелцы. Для прагляду мадэлі націсніце на карцінку. Гэта схематычны чарцёж разгрузачнай станцыі Рудабелка, на якім пазначаны транспартныя маршруты, зоны захоўвання і месцы размяшчэння 129-й пяхотнай дывізіі. Пазней у...
25.02.1944 | Разгрузачная станцыя ў Рудабелцы
3D-мадэль помніка ў Рудабелцы. Для прагляду мадэлі націсніце на карцінку. 25 лютага 1944 г. галоўнае камандаванне 56-га танкавага корпуса аддало загад аб будаўніцтве разгрузачнай станцыі ў Рудабелцы. Гэты загад падзелены на некалькі частак, пачынаючы...
18.02.1944 | Двухмоўны загад датычна распаўсюджвання тыфу
З мэтай стрымаць распаўсюджванне тыфу нямецкая армія аддала загад наступнага зместу: Любое перамяшчэнне па-за межамі населеных пунктаў забаронена, выходзіць з іх дазваляецца толькі ў суправаджэнні нямецкага салдата. Парушальнікі могуць быць расстраляны. Гэтыя...
11.05.1946 | «Хто можа падзяліцца інфармацыяй?»
У маі 1946 г. газета «Badener Tagblatt» апублікавала калонку з заяўкамі пра пошук зніклых асоб. Сярод іншых у ёй значыцца імя обер-яфрэйтара Вальтэра Клёпфера (Walter Klöpfer), якога апошні раз бачылі 19 студзеня 1944 г....
16.04.1944 | «Няхай ахіне іх шчасце»
16 красавіка 1944 г. у савецкай газеце Известия быў апублікаваны прапагандысцкі артыкул, які апісваў сітуацыю на тэрыторыях, акупаваных нямецкай арміяй падчас Другой сусветнай вайны. З мэтай прапаганды барацьбы савецкага народа супраць акупантаў у артыкуле цытуюцца...
04.02.1944 | Бездараж
У пачатку лютага 1944 года 56-ы танкавы корпус рыхтаваўся да прыходу месяцаў бездаражы, каб захаваць транспартныя і забеспячальныя маршруты ў працоўным стане. У сувязі з адлігай і моцнымі дажджамі неабходна было прыняць наступныя меры: стварыць пункты...
31.01.1944 | Будаўніцтва чыгункі ў Рудабелцы
3D-мадэль помніка ў Рудабелцы. Для прагляду мадэлі націсніце на карцінку. 31 студзеня 1944 г. 4-я танкавая дывізія і 35-я пяхотная дывізія атрымалі тэлеграму ад 56-га танкавага корпуса. У загадзе згадвалася запланаванае будаўніцтва чыгункі да вёскі...