Расказ Зінаіды Пятроўны Лемяшковай паглыбляецца ў жахлівыя выпрабаванні, праз якія прайшла ейная сям’я ў Азарыцкім канцэнтрацыйным лагеры. Яна апісвае цяжкую абстаноўку ў лагеры, абнесеным калючым дротам, дзе на вартавых вышках па перыметры дзяжурылі ўзброеныя нямецкія салдаты. Зінаіда Пятроўна прыгадвае недахоп ежы, суровыя зімовыя ўмовы і эмацыянальны цяжар сузірання смерці і барацьбы за выжыванне.
„[…] Am Anfang 1944 wurden wir auch von diesem Haus ausgesiedelt und in das städtische Dorf Paritschi gebracht, wo ebenfalls mehrere Familien zusammen existierten. Dort haben wir bis Februar 1944 gewohnt, bis wir in das Lager, das sich in der Nähe des Dorfes Dert’ befand, gebracht. In diesem Lager verbrachten wir einige Tage, es gab keine Lebensmittel. Einmal bekamen wir Buchweizen und trockenes Laub für den Tee. Aus dem Lager neben dem Dorf Dert’ wurden wir ins Lager in der Nähe des Dorfes Podosinnik gebracht. Dieses Lager befand sich auf dem Moorgebiet. Es gab keine Bauten und es war mit Stacheldraht und Türmen für die Wächter umgeben. Das war das Lager „Osaritschi“.
Als wir dorthin gebracht wurden, gab es da viele Menschen. Ich erinnere mich, dass ich einmal gesehen habe, wie die deutschen Soldaten auf das Lagerterritorium Brotstücke warfen. Ich wollte essen und beschloss, ein wenig näher zu kommen, um ebenfalls ein Stückchen Brot zu erlangen, das weniger für mich als für meine Mutter, die an Typhus erkrankt war, gedacht war. Aber ich bekam kein Brot. Anstelle des Wassers sammelten wir Schnee, den wir tauten und mit diesem Wasser die Lippen unserer Mutter anfeuchteten. Ich hatte große Angst, dass meine Mama stirbt. Und wenn es keinen Schnee mehr gab, haben wir das Wasser im Moor beschafft und getrunken.“1 (Арыгінальны тэкст (ням.))
«[…] У пачатку 1944 года нас выселілі і з гэтага дома і перавезлі ў гарадскі пасёлак Парычы, дзе таксама разам пражывалі некалькі сямей. Там мы жылі да лютага 1944 года, калі нас сагналі ў лагер паблізу вёскі Дзерць. У гэтым лагеры мы правялі некалькі дзён. Нам не было чаго есці. Часам нам давалі грэчку і сухое лісце для чаю. З лагера пад Дзерцю нас перавялі ў лагер каля вёскі Падасіннік. Гэты лагер размяшчаўся на балоце. Ён быў абнесены калючым дротам з вартавымі вышкамі, пабудоў ніякіх не было. Гэта быў лагер „Азарычы“.
Калі нас прывезлі, там было многа людзей. Аднойчы я бачыла, як нямецкія салдаты кідаюць на тэрыторыю лагера кавалкі хлеба. Я была галодная і вырашыла падысці крыху бліжэй, каб таксама атрымаць кавалачак. Нават не столькі для сябе, як для маёй маці, хворай на тыф. Але хлеб я не здабыла. Замест вады мы збіралі снег, тапілі яго і гэтай вадой змочвалі маці вусны. Я вельмі баялася, што мама памрэ. Калі снега не засталося, мы пілі балотную ваду». (Пераклад з нямецкай мовы)
- Berichte von Überlebenden der Lager Osaritschi 2003. ↩︎
